Fukuzawa Yukichi, người được mệnh danh là "Voltaire của đất nước mặt trời mọc", là một trong những nhà tư tưởng khai sáng vĩ đại nhất của Nhật Bản. Những quan điểm giáo dục mang tính cách mạng của ông không chỉ có sức ảnh hưởng lớn đến phong trào khai sáng ở Nhật Bản vào cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX, mà còn mở đường cho sự phát triển đầy ngoạn mục của quốc đảo Đông Á này.
Những tư tưởng khai sáng về chính trị, xã hội, kinh tế, đặc biệt là đường lối giáo dục Tây học của Fukuzawa đã thúc đẩy Nhật Bản đi theo con đường văn minh hóa một cách nhanh chóng. Theo cách nói khác, Fukuzawa Yukichi là nhịp cầu nối quan trọng rút ngắn con đường văn minh hóa của Nhật Bản. Nếu không có hoạt động tích cực và những tác phẩm lý luận của ông, có lẽ phải mất thêm một khoảng thời gian đáng kể nữa, người Nhật mới được khai thị về con đường văn minh. Công lao của Fukuzawa được người Nhật trân trọng bằng cách in hình của ông trên đồng 10.000 yên, là đồng tiền có mệnh giá cao nhất đang lưu hành ở Nhật Bản.3 Không phải ngẫu nhiên khi người ta đánh giá rằng, cùng với Montesquieu, Adam Smith và Alexis de Tocqueville, tên tuổi của ông đã trở thành bất tử, bởi lẽ "Fukuzawa Yukichi không chỉ là nhà tư tưởng của thời đại Meiji mà còn là nhà tư tưởng của thời đại chúng ta".
Fukuzawa Yukichi đã để lại cho dân tộc Nhật Bản một gia tài tư tưởng đồ sộ với hơn 100 tác phẩm về đủ mọi đề tài liên quan đến đất nước Nhật Bản từ ngôn ngữ, tư tưởng, triết học, lịch sử, địa lý cho đến quân sự, kinh tế, thương mại, giáo dục... Trong toàn bộ di thư phong phú ấy của ông, dù "Khuyến học" chưa phải là tác phẩm đồ sộ nhất, song có thể khẳng định, đây lại là tác phẩm có sức ảnh hưởng sâu rộng trong xã hội Nhật thời đại Meiji và cho đến nay người Nhật vẫn còn say mê đọc nó.
[Trích: Sachhay.org]
